Artisklas: dierentuin in Haarlem

[ De kerkuil heeft nog
geen trek in kuiken ]

Je zul het niet geloven, maar in Haarlem-Noord, verscholen in het Schoterbos, ligt een heuse dierentuin. Het is even zoeken naar de entree, het bordje 'Artisklas' leidt naar de dienstingang. Ik fiets om de dierentuin heen en zie fietsen staan bij een klaphek. Op slechts een klein oppervlak gaat een wereld voor me open zodra ik daar doorheen stapt.

Witstaartstekelvarkens

Ik kom uit op een middenpleintje met links een grote vijver met een bruggetje erover. Kronkelpaadjes leiden langs de dierenverblijven. Tussendoor staan enkele punthuisjes, waarvan eentje fungeert als kantoor, winkeltje en kassa. Mijn blik valt op een paar stekelvarkens, grote knaagdieren met heel lieve gezichtjes. Als ze over een boomstam klauteren gaan hun zwart-witte stekels overeind staan alsof het pauwen zijn. Met hun drieën keutelen ze rond om de brokjes op te snoepen die een vrijwilliger in het hok werpt. De Artisklas draait volledig op vrijwilligers. Met enthousiasme vertellen ze over de dieren, en voeren ze hun tussendoortjes om zowel de dieren als de bezoekers te vermaken.

Nandoes

Verderop lopen twee struisvogelachtigen in een zandweide. Het zijn Zuid-Amerikaanse nandoes. In het zand ligt een groene kledder die me aan een koeienvlaai doet denken. Niet zo groot, maar toch. Het moet een drol van een nandoe zijn, andere dieren zie ik er niet. Daar is de poep van een reiger niets bij. Ik verbaas me ook over hun oren, grote gaten waar je zo je vinger in zou kunnen steken. Ik vind het er maar onbeschermd uitzien.

Beestjes op sterk water

In een van de punthuisjes is het eerste en enige diorama van Haarlem te zien. Bij binnenkomst staat er een kast met beesten op sterk water. Rijen en rijen weckflessen, gruwelijk en ontroerend, ik kan mijn ogen er niet vanaf houden. Verscheidene embryo's: een veulen past in een potje. Een 'kalf vier maanden' (dracht, denk ik?) ligt met zijn pootjes omhoog in een ander potje. Koolmees, konijn, koningspython, een biggetje, allemaal verstild in glas.

Diorama Oceaan

In etalages staan opgezette dieren in een decor van hun leefgebied: duinen, jungle, heide. Zoiets herinner ik me van vroeger, maar ik weet niet meer waar ik dat dan gezien heb. Doet het me denken aan het bezoekerscentrum in de duinen? Ik voel wel weer diezelfde sensatie, de betovering van net echt en zo dichtbij. Het is ook zo mooi gemaakt, levendige composities en propvol, ik ontdek overal beesten die ik niet meteen zag.

Reptiel in het overwoekerde huis

Het insecten- en reptielenhuis is ingericht als een huis dat is overgenomen door de natuur. Meteen bij binnenkomst zie ik rechts een slang liggen. Ik krijg nu al de griezels van de nepspinnenwebben, en dan sta ik nog maar in het halletje. Binnen is een vies keukentje bedekt onder een laag afgevallen bladeren. Ineens zie ik er beweging in, en wacht eens, zie ik daar voelsprieten? Tussen de blaadjes blijken enorme kakkerlakken rond te scharrelen. Als kind heb ik eens in Artis per ongeluk op een kakkerlak getrapt, walgelijk krakend onder mijn voet. Ik hoop dat hier niks kan ontsnappen.

Degoes uit Chili

Ik dacht dat ik na de zebramangoesten, de poolvossen, de wasbeerhonden, de bijtschildpad en de kerkuil alles gezien had, maar ik blijk de eekhoorns gemist te hebben. Een vrijwilliger neemt me mee naar de Chinese rotseekhoorns. Naast de eekhoorns zitten ook nog de degoes, een stuk of vijftig. De meeste zitten verscholen in hun holletjes onder een stuk namaakrots. Als we rustig staan te kijken komen ze voorzichtig naar buiten. Wat een leukerdjes! Als weermannetjes en -vrouwtjes komen ze het ene deurtje uit en rennen het andere weer naar binnen. Eentje verspert de uitgang voor twee andere die piepen dat ze erlangs willen.

In de Artisklas is meer te zien dan hier beschreven. Ga zelf kijken! Wil je lezen over dierentuinen? Het leven van Pi, van Yann Martel, heeft grote indruk op me gemaakt. In de eerste helft van het boek gaat het over het leven in een dierentuin (en in de tweede helft komt de hoofdpersoon samen met een Bengaalse tijger in een reddingsboot terecht). Ymkje Swart schreef een prachtig boek voor kinderen: Zoo wat een dieren, alles over dierentuinen.