Schrijven op de radio

[ Remco Rhee in de
studio van Haarlem 105 ]

Een beetje bibberig stap ik naar binnen bij Haarlem 105, de lokale radiozender. "Ga maar zitten, Remco komt er zo aan." Een alleraardigste knaap wijst uitnodigend naar de rode bioscoopstoelen in de hal. In een glazen hokje zit genoemde presentator in de uitzending. "Oh, maar er komen er nog veel meer hoor," antwoord ik. Met een glas thee wacht ik op Sandra Brandt en Linda Ruigrok, en op wie er nog meer mee komt doen aan 'schrijven en delen op de radio'.

Sandra Brandt zit elke zondag om kwart voor zes bij Remco Rhee in zijn programma Soep op schoot, voor een kwartiertje inspiratie. Eens in de maand krijgt ze een uur, en deze keer nodigde ze Linda Ruigrok uit om live in de uitzending een schrijfworkshop te geven. In een opwelling had ik me ervoor aangemeld, een mens moet tenslotte af en toe eens iets geks doen. Een andere deelneemster dacht dat ze iets anders aanklikte en toen bleek ze zich al aangemeld te hebben, en de enige manlijke deelnemer meende dat hij zou leren om beter te schrijven. Nou ja, enige man: ook de uit mannen bestaande redactie schrijft mee, en Remco heeft twee rappers uitgenodigd, als professionele taalkunstenaars. Ook de luisteraars mogen meeschrijven. De schrijfworkshop gaat echter niet over 'mooi' schrijven, maar over dagboekschrijven: schrijven om tot inzichten te komen, intuïtief en associërend.

[ Redactiekamer,
foto: Linda Ruigrok ]

De glazen studio is te krap voor ons allemaal. Alleen Linda zit bij Remco in het hok en geeft over de radio de opdrachten. Wij deelnemers zitten in de redactieruimte, startklaar met pen en papier, en de radio aan. Linda vertelt ons bij de opdrachten vooral door te schrijven, ook als je niet weet wat je moet schrijven. Alles is goed. Als we het straks voorlezen hoef je niets uit te leggen, en je krijgt geen commentaar. Als je niet wilt voorlezen, is het ook goed.

[ Mijn schriftje ]

De eerste opdracht is om in te komen: vul de zin aan en schrijf er drie regels op door. Linda dicteert:
"Toen ik vanochtend wakker werd..."
"In de studio..."
"Ik ben nieuwsgierig naar..."
Onwennig vul ik de zinnen aan. Maar goed dat ik niets hoef uit te leggen. Iedereen zit stil te schrijven. Als eerste gaan Sandra en redactielid Jan naar de studio om hun zinnen voor te lezen, wij luisteren mee op de radio. "Toen ik vanochtend wakker werd moest ik effe pissen en daarna heb ik nog drie uur geslapen," leest Jan zijn tekst op. Als iedereen is uitgelachen verhaalt Sandra van de droomwerkdag die ze na het wakker worden voor zichzelf georganiseerd heeft. Uitgelaten komen Sandra en Jan de redactiekamer weer in lopen.

[Blanco, foto: Sandra Brandt ]

Nu we losgekomen zijn deelt Linda de tweede opdracht uit: iedereen krijgt een gekleurd blaadje met een boektitel. Daar mogen we tien regels op door associëren. Mijn titel is Een onbeschreven blad. Ik ben op slag blanco. Hoe toepasselijk! Maar ja, doorschrijven heeft Linda gezegd. Ik schrijf:

Alles ligt open. Geen geschiedenis, geen verleden. Heerlijk vrij. Wel veel gepraat op de radio. Oh gelukkig, muziek. Weinig blanco nog steeds, behalve mijn geest dan. Die is wel blanco. Harde muziek. Toch zit ik in mijn hoofd, zelf vanbinnen. Gelach uit de studio, oh, Linda komt binnenlopen. Ook Linda. Zucht. Leeg. Onbeschreven blad. Opperdepop. Write you, heeft ie vast speciaal uitgekozen.

Uit deze tekst kiezen we één woord om een woordgedicht mee te maken: elke regel van het gedicht begint met een letter van het woord. Die regel kan uit een of meer woorden bestaan of een hele zin zijn. Mijn blik valt die direct op het woord 'verleden'. Ik schrijf:

Voorouders
Eer-tijds
Regressie
Looptijd
Eindig
Doorgaan
Energie
Niets

Geraakt staar ik naar mijn schrijfsel. Van zo’n leeg gewauwel kom ik tot iets heel zinnigs en betekenisvol voor mij, hoe is het mogelijk! Na de diagnose dementie bij mijn moeder en de dood van mijn zus moet ik twee huizen tegelijk leegmaken. Ik herkauw mijn gezinsverleden, zoek uit wat ik ervan wil meenemen en wat ik achter laat. Daarmee ruim ik op en herwin mijn energie. Het laatste woord Niets staat voor de vrijheid na de verwerking.

[ Rapper en Linda in de studio ]

Samen met een van de rappers mag ik mijn tekst voorlezen bij Remco. Iemand duwt de microfoon goed dichtbij, ik schrik ervan en moet lachen, genoeg om me te ontspannen voor mijn radiodebuut. Op de vraag "hoe heet je" antwoord ik waarheidsgetrouw "ook Linda". De stemming zit er goed in. Ik lees voor, en leg niets uit. "Doe je iets met schrijven?" vraagt Remco tot mijn verrassing. "Eh, ja, ik heb een blog." "Oké, kom maar op met die url! Waar blog je over?" En zo kan ik nog wat reclame maken ook. De rapper leest zijn tekst niet voor, hij rapt hem, compleet met de bekende 'Yo!' handbewegingen. Wow, dat is andere koek. Ook wij komen met overwinningsgebaren de redactiekamer binnen.

[ Allemaal in de studio,
foto: Sandra Brandt ]

Voor de laatste schrijfopdracht krijgen we een kaartje met een zinnetje erop, een 'eigenwijsje'. Op mijn kaartje staat 'Ik zeg wat ik voel!'. Vijf regels deze keer. Dat is het voorwerk, want nu schrijven we een rondeel, een achtregelig gedicht waarvan de 1^e, 4^e en 8^e regel hetzelfde zijn, in dit geval de tekst van het kaartje. De 2^e en 7^e regel zijn ook gelijk. Als afsluiting proppen we ons voltallig in de glazen studio en lezen omstebeurt ons rondeel voor. Als ik aan de beurt ben voel ik enige verkramping, maar mijn stem klinkt me vast in de oren:

Ik zeg wat ik voel!
Wat ik voel is goed,
het zegt wat ik denk.
Ik zeg wat ik voel!
Wat denk ik?
Ik weet het als ik voel.
Wat ik voel is goed.
Ik zeg wat ik voel!

[ Rondeel van Remco,
foto: Sandra Brandt ]

Tot slot leest Remco zijn rondeel voor, ik ben er stil van. Zijn kaartje: Ik mag verdrietig zijn. Ja, denk ik bij mezelf, ik mag verdrietig zijn, maar ik ben ook blij met deze spannende, grappige, gevoelige schrijfworkshop, en met de ontmoeting met al die verschillende mensen. Nog uren stuiteren we na op Facebook en Twitter. Soms moet een mens gewoon eens iets geks doen.