maandag 26 maart 2012

Maartse duingeluiden

Aangespoord door berichten op Twitter van mensen die hun eerste tjiftjaf van het jaar gehoord hebben, fiets ik naar de Amsterdamse Waterleidingduinen. Het kan niet missen dat ik dan ook de tjiftjaf zal horen. In de vogelgids van de Vogelbescherming heb ik van tevoren geluisterd hoe de tjiftjaf klinkt: ‘Tjiftjaf’ zingt hij. Het lijkt me dat ik dat wel kan herkennen.

De parkeerplaats bij de Oase is half leeg, en dat met dit zonnige lenteweer. In het bezoekerscentrum vul ik mijn drinkflesje met duinwater. Van daaruit wandel ik eerst langs het Sprenkelkanaal. Halverwege steek ik via een hertenpaadje dwars door richting Museumduin. De wissel gaat steil omhoog een heuveltje op. Net drie dagen lente, maar in de zon, in beweging, is het zomers warm. Bovenop puf ik even uit. Om me heen een knisperend bos: door de warmte knappen de dennenappels met een geluid als een haardvuurtje. Beneden loopt het kanaal, een meerkoet toetert. In het bos zingen lijsters en meesjes. Je moet af en toe stoppen om goed te kunnen luisteren, zonder je eigen geluiden van voetstappen, ademhaling en het schuiven van je rugzak op je schouders.

In de bosrand voor het open duin sta ik weer stil. Kan het dat ik een nachtegaal hoor? Twee vinkjes vlakbij, een vliegtuig komt over. Aan de oever van het Van der Vlietkanaal hoor ik eindelijk mijn eerste tjiftjaf. En nog één, en nog één. Hier zitten ze dus! Op het pad naar het Renbaanveld komt een tjiftjaf boven me in een boom zitten, een minivogeltje. Ik film hem terwijl hij fluitend van tak tot tak hipt.

Bovenlangs het Renbaanveld houd ik een lange koffiepauze. De aalscholvers zijn luidruchtig aan het nestelen. De ganzen maken nog meer herrie, op een eiland zijn twee Canadese ganzen aan het bekvechten. Een meerkoet roept met een holle akoestiek.

In het bos van het Vliegermonument zie ik een boomkruiper, en een kwartiertje voor de uitgang een stel staartmezen. Tijdens de hele wandeling buizerds, kolossale aardhommels en enkele vlinders. Vlakbij de Oranjekom hoor ik hier nu ook tjiftjaffen. In het bezoekerscentrum koop ik een flesje vlierbloesembier, gemaakt met duinwater, om thuis na te genieten in de laatste zonnestralen van de dag.

Mijn vermogen tot vogelherkenning is helaas minimaal. Welke vogels herken jij in de video? Ik lees graag je reactie.

Maartse duingeluiden van Linda Hartgring op Vimeo.

zondag 18 maart 2012

Schapen en schuimkoppen

Grijs, grauw weer vandaag. Maar wel droog en windstil. Zou er nog iets op het strand liggen, aangespoeld na de stormen van een tijd geleden, of is dat allang weg? Een goede reden om door de duinen naar de kust te fietsen.

In de veronderstelling dat strandafslag Zeeweg nog is afgesloten fiets ik rechtstreeks naar Kattendel, langs de afrastering voor de schapen. Ze hebben een groot gebied. Kijk, daar komen er een paar aan, aan deze kant van het hek. Dat kan toch niet kloppen? Inderdaad, ze lopen zowel binnen als buiten de afrastering.

In de verte zie ik de boswachter langsrijden. Ik zwaai, hij ziet me niet, hij rijdt rechtdoor. Daar stopt de auto. Als ik dichterbij kom zie ik dat daar ook allemaal schapen buiten het hek staan. Hij lokt ze met een rammelende zak (dat werkt bij alle, echt álle beesten). "Daar staan ook nog schapen" roep ik, en wijs naar waar ik net vandaan kom. "Wat, buiten het hek? Deze club eerst eens naar binnen krijgen." Ik blijf even kijken of ik moet helpen, maar de voerzak werkt uitstekend. Met af en toe een bokkensprong huppelen de schapen achter de boswachter aan.

Als ik doorrijd naar het strand zie ik nog een groep schapen staan. Die zal hij ook wel vinden. Bij de zee valt er niks te jutten, er liggen vooral veel zwaardschedes, daar heb ik thuis al genoeg van. Voor het idee neem ik een mooi gepolijst stukje drijfhout mee. Het is niet wat ik hoopte te vinden, maar de zee heeft een ander cadeau: de kustlijn is versierd met plukken schuim, polkadots van Zandvoort tot IJmuiden, minstens.

Terugfietsend speur ik of ik nog loslopende schapen zie. Daar komt de boswachter aan, die is zeker helemaal rondom gereden met hetzelfde idee. We zwaaien naar elkaar. Hij grijnst, ik ook.

Schuimkoppen van Linda Hartgring op Vimeo.

dinsdag 6 maart 2012

Artisklas: dierentuin in Haarlem

[ De kerkuil heeft nog
geen trek in kuiken ]
Je zul het niet geloven, maar in Haarlem-Noord, verscholen in het Schoterbos, ligt een heuse dierentuin. Het is even zoeken naar de entree, het bordje 'Artisklas' leidt naar de dienstingang. Ik fiets om de dierentuin heen en zie fietsen staan bij een klaphek. Op slechts een klein oppervlak gaat een wereld voor me open zodra ik daar doorheen stapt.

Witstaartstekelvarkens
Ik kom uit op een middenpleintje met links een grote vijver met een bruggetje erover. Kronkelpaadjes leiden langs de dierenverblijven. Tussendoor staan enkele punthuisjes, waarvan eentje fungeert als kantoor, winkeltje en kassa. Mijn blik valt op een paar stekelvarkens, grote knaagdieren met heel lieve gezichtjes. Als ze over een boomstam klauteren gaan hun zwart-witte stekels overeind staan alsof het pauwen zijn. Met hun drieën keutelen ze rond om de brokjes op te snoepen die een vrijwilliger in het hok werpt. De Artisklas draait volledig op vrijwilligers. Met enthousiasme vertellen ze over de dieren, en voeren ze hun tussendoortjes om zowel de dieren als de bezoekers te vermaken.

Nandoes
Verderop lopen twee struisvogelachtigen in een zandweide. Het zijn Zuid-Amerikaanse nandoes. In het zand ligt een groene kledder die me aan een koeienvlaai doet denken. Niet zo groot, maar toch. Het moet een drol van een nandoe zijn, andere dieren zie ik er niet. Daar is de poep van een reiger niets bij. Ik verbaas me ook over hun oren, grote gaten waar je zo je vinger in zou kunnen steken. Ik vind het er maar onbeschermd uitzien.

Beestjes op sterk water
In een van de punthuisjes is het eerste en enige diorama van Haarlem te zien. Bij binnenkomst staat er een kast met beesten op sterk water. Rijen en rijen weckflessen, gruwelijk en ontroerend, ik kan mijn ogen er niet vanaf houden. Verscheidene embryo's: een veulen past in een potje. Een 'kalf vier maanden' (dracht, denk ik?) ligt met zijn pootjes omhoog in een ander potje. Koolmees, konijn, koningspython, een biggetje, allemaal verstild in glas.

Diorama Oceaan
In etalages staan opgezette dieren in een decor van hun leefgebied: duinen, jungle, heide. Zoiets herinner ik me van vroeger, maar ik weet niet meer waar ik dat dan gezien heb. Doet het me denken aan het bezoekerscentrum in de duinen? Ik voel wel weer diezelfde sensatie, de betovering van net echt en zo dichtbij. Het is ook zo mooi gemaakt, levendige composities en propvol, ik ontdek overal beesten die ik niet meteen zag.

Reptiel in het overwoekerde huis
Het insecten- en reptielenhuis is ingericht als een huis dat is overgenomen door de natuur. Meteen bij binnenkomst zie ik rechts een slang liggen. Ik krijg nu al de griezels van de nepspinnenwebben, en dan sta ik nog maar in het halletje. Binnen is een vies keukentje bedekt onder een laag afgevallen bladeren. Ineens zie ik er beweging in, en wacht eens, zie ik daar voelsprieten? Tussen de blaadjes blijken enorme kakkerlakken rond te scharrelen. Als kind heb ik eens in Artis per ongeluk op een kakkerlak getrapt, walgelijk krakend onder mijn voet. Ik hoop dat hier niks kan ontsnappen.

Degoes uit Chili
Ik dacht dat ik na de zebramangoesten, de poolvossen, de wasbeerhonden, de bijtschildpad en de kerkuil alles gezien had, maar ik blijk de eekhoorns gemist te hebben. Een vrijwilliger neemt me mee naar de Chinese rotseekhoorns. Naast de eekhoorns zitten ook nog de degoes, een stuk of vijftig. De meeste zitten verscholen in hun holletjes onder een stuk namaakrots. Als we rustig staan te kijken komen ze voorzichtig naar buiten. Wat een leukerdjes! Als weermannetjes en -vrouwtjes komen ze het ene deurtje uit en rennen het andere weer naar binnen. Eentje verspert de uitgang voor twee andere die piepen dat ze erlangs willen.

In de Artisklas is meer te zien dan hier beschreven. Ga zelf kijken! Wil je lezen over dierentuinen? Het leven van Pi, van Yann Martel, heeft grote indruk op me gemaakt. In de eerste helft van het boek gaat het over het leven in een dierentuin (en in de tweede helft komt de hoofdpersoon samen met een Bengaalse tijger in een reddingsboot terecht). Ymkje Swart schreef een prachtig boek voor kinderen: Zoo wat een dieren, alles over dierentuinen.